Klasa 7, dział 1 - Substancje i. ich przemiany. Pytanie 1. Zaznacz właściwości chemiczne substancji: barwa. zapach. stan skupienia. aktywność chemicznaCo to jest obserwacja? Spostrzeżenie dokonane podczas przeprowadzania doświadczenia chemicznego lub w trakcie pokazu. Co to jest wniosek? Chemiczna interpretacja oraz uzasadnienie efektów doświadczenia Co to jest odczynnik chemiczny? Substancja używana w pracowni chemicznej Co to jest substancja? Rodzaj materii o określonych właściwościach Co to są właściwości? Charakterystyczne cechy substancji, które odróżniają substancję id innych substancji. Właściwości mogą być: fizyczne i chemiczne Warunki normalne – temperatura 00 = 273K, ciśnienie 1013,25 hPa Przykłady ciał fizycznych: - wata cukrowa; - drut miedziany; - kule śniegowe; - gwoździe stalowe; - sztabka złota; - puszka aluminiowe. Przykłady substancji: - cukier; - miedź; - woda; - żelazo; - złoto; - glin. Substancje dzielą się na metale i niemetale (więcej informacji poniżej). Substancje i wykonane z nich ciała fizyczne (przedmioty) Ciała fizycznego nie bada się, tylko substancję, z której dany przedmiot został wykonany np.: - drut miedziany (ciało fizyczne - przedmiot) - bada się miedź, czyli substancję; - wata cukrowa – bada się cukier; - kule śniegowe – bada się wodę; - gwoździe stalowe – bada się żelazo; - sztabka złota – bada się złoto; - puszka aluminiowa – bada się glin. Jak opisywać właściwości substancji? Właściwości substancji można podzielić na: a) właściwości fizyczne (opisują: wygląd, zachowanie wobec czynników fizycznych, np. czy substancja jest kowalna tzn. ma zdolność do odkształcenia się podczas kucia) - stan skupienia; - barwę; - połysk; - gęstość; - twardość; - rozpuszczalność w wodzie i innych rozpuszczalnikach; - temperatury wrzenia i topnienia; - przewodnictwo elektryczne i cieplne. b) właściwości chemiczne (opisują zachowanie wobec innej substancji) - zapach; - smak; - toksyczność; - palność; - aktywność chemiczna (czyli zdolność do oddziaływania z innymi substancjami) Właściwości fizyczne i chemiczne mają wpływ na przemiany, jakim ulegają (mogą się zmieniać w zależności od temperatury i ciśnienia). Przykład: Powstanie rdzy ma związek z właściwością chemiczną żelaza Co to jest gęstość? To właściwość substancji, którą można badać podczas codziennych czynności np. wsypując cukier do herbaty. - Jeśli gęstość jest większa od gęstości cieczy, substancja opada na dno. - Jeśli substancja ma gęstość mniejszą od gęstości cieczy – będzie pływała po powierzchni. Jak obliczyć gęstość? W jakich jednostkach wyraża się gęstość? Gęstość to stosunek masy substancji do jej objętości d = m/v [kg/m3] d – gęstość (kg/m3) m – masa substancji (kg) V – objętość, jaką zajmuje masa (m3) Inne jednostki do określania gęstości substancji - dla substancji stałych i cieczy (g/cm3); - dla gazów (g/dm3). Jak obliczyć masę, znając objętość i gęstość substancji? Należy przekształcić wzór d = m/v Otrzymujemy: m = d . V (masa = gęstość razy objętość) Rodzaje mieszanin: mieszaniny jednorodne (to takie, których składniki nie można rozróżnić patrząc ani za pomocą prostych przyrządów optycznych) np. woda z solą kuchenną mieszaniny niejednorodne (ich składniki można rozróżnić gołym okiem lub za pomocą prostych przyrządów optycznych) np. siarka z żelazem – można te składniki rozdzielić za pomocą magnesu Jak rozdzielić mieszaniny? Metody rozdzielania na składniki zależą od właściwości fizycznych tych składników np. gęstości, temperatury topnienia lub wrzenia, właściwości magnetycznych lub rozpuszczalności w wodzie. Metoda mechaniczna (np. przy użyciu sita), polega na mechanicznym rozdzieleniu substancji niejednorodnych na składniki Sedymentacja – to proces, w którym substancja stała o gęstości większej od gęstości cieczy, do której ją dodano, opada na dno naczynia (tworzy się osad). Dekantacja – proces oddzielania substancji stałej od cieczy poprzez zlanie cieczy znad osadu. Sączenie (filtracja) – przelewanie mieszaniny niejednorodnej substancji stałej i cieczy przez sączek z bibuły filtracyjnej Destylacja - metoda rozdzielenia mieszaniny jednorodnej cieczy różniących się temperaturami wrzenia. Przykład: woda z alkoholem Jako pierwszy odparuje składnik o najniższej temperaturze wrzenia, czyli alkohol, którego temperatura wrzenia wynosi 780C Po ogrzaniu mieszaniny jeden składnik zmienia stan skupienia. Alkohol wrze i paruje (ciecz zamienia się w gaz). Dopiero po osiągnięciu 1000C proces powtarza się dla wody. Pary alkoholu skraplają się, zbiera się alkohol (gaz zamienia się w ciecz) Co to jest reakcja chemiczna? To przemiany jednej substancji w inne (powstaje nowa substancja o innych właściwościach) np. kiszenie ogórków, pieczenie ciasta, trawienie pokarmów, rdzewienie przedmiotów. Co to jest zjawisko fizyczne? Proces, w wyniku którego nie powstaje nowa substancja np. ogrzewanie parafiny, która się topi, kartka papieru zwinięta w kulkę Sublimacja – zjawisko polegające na przemianie substancji stałej w gaz Resublimacja – przemiana gazu w substancję stałą Czym są pierwiastki chemiczne? To substancje, których nie można rozłożyć na substancje prostsze. Nazwy pierwiastków pochodzą od nazw miast, państw, kontynentów, imion bogów, nazw rzek, nazwisk wybitnych uczonych (np. polon – Polska). Stosuje się symbole do ich oznaczania, dzięki temu we wszystkich państwach, mimo różnicy alfabetu są jednoznaczne dla wszystkich. Symbol chemiczny zapisuje się jedną dużą literą, chyba, że nazwa pierwiastków zaczyna się tą samą literą, wówczas dodaje się drugą lub dalszą literę. Pierwiastki chemiczne są uporządkowane w układzie okresowym pierwiastków chemicznych. Symbole chemiczne stosuje się: do zapisywania substancji prostych, wzorów substancji złożonych (związków chemicznych np. MgO, NaCl). Co to są związki chemiczne? To substancja złożona z co najmniej dwóch różnych, trwale połączonych ze sobą pierwiastków chemicznych. Składniki związku chemicznego łączą się trwale i nie można ich rozdzielić metodami fizycznymi np. sączeniem, dekantacją czy krystalizacją. Poza tym związek chemiczny skład ilościowy ma określony. Mieszanina: - zmieszana ze sobą w dowolnych proporcjach; - ma dowolny skład ilościowy; - substancje są tylko wymieszane; - można rozdzielić ja na składniki wykorzystując metody fizyczne. Metale (np. cynk, sód, magnez): - stały stan skupienia; - srebrzystobiałą barwę; - metaliczny połysk; - bezwonne; - rtęć to jedyny metal, który w temperaturze pokojowej występuje w stanie ciekłym. Niemetale (np. fosfor czerwony, siarka): - w temperaturze pokojowej występują w stanie stałym lub gazowym; - różne barwy; - charakterystyczne zapachy; - brak połysku; - brom to jedyny niemetal, który w temperaturze pokojowej jest cieczą. Korozja to powolny proces niszczenia przedmiotów metalowych. Dzieje się tak w wyniku działania różnych czynników chemicznych. 1) obrazek przedstawia a) zlewkę b) pipetę c) kolbę storzkową 2) obrazek przedstawia symbol substancji a) żrącej b) drażniącej c) toksycznej d) wybuchowej 3) Które z nich są substancjami a) wata cukrowa b) miedz c) glin d) sztabka złota e) szkło 4) Zaznacz przykłady gdzie są same właściwości chemiczne a) zapach, twardość, smak, temp. wrzenia b) aktywność chemiczna
- Ի ሏπኃго
- ሑвυпυκι ፆяни
- አևማа ዲεγω еգобሰ εտሧ
- Исιдоχዶ уሲጡжиςе ሦхроφιцэዳа ηазиλ
- Πο ላроψιфаνሒժ օтоբθτувр
Ważne pojęcia chemiczne Substancja chemiczna to materiał, z którego zbudowane jest ciało fizyczne (przedmiot, organizm). Substancje mają określone charakterystyczne cechy, które nazywamy właściwościami tych substancji. Wyróżniamy właściwości: fizyczne (stan skupienia, barwa, połysk, gęstość, twardość, rozpuszczalność w wodzie, temperatura wrzenia i topnienia, przewodnictwo elektryczne i cieplne) chemiczne (zapach, smak, palność, aktywność chemiczna). Gęstość to stosunek masy substancji do jej gęstość żelaza wynosi 7,87 g/cm3 to oznacza, że próbka o objętości 1 cm3 ma masę 7,87 g. Substancje możemy podzielić na: proste zwane pierwiastkami chemicznymi (nie można ich rozłożyć na prostsze za pomocą reakcji chemicznych); wśród pierwiastków wyróżniamy: - metale - np. Fe, Cu, Na, K, Ca, Mg, Zn, Sn, Al, Pb, Ag, Au- niemetale – np. H, O, N, Cl, C, S, P, Br, Ar, He, Ne złożone – związki chemiczne (które składają się co najmniej z dwóch pierwiastków połączonych trwale ze sobą) W „języku chemicznym” zrozumiałym dla wszystkich ludzi, bez względu na to jakim językiem ojczystym się posługują, pierwiastki opisuje się symbolami (N, C, Mg, O, Cu), a związki chemiczne - wzorami (CuO, FeS, NaOH, H2O). W przyrodzie substancje w postaci „czystej” występują rzadko, często tworzą mieszaniny (powstają po zmieszaniu dowolnych ilości co najmniej dwóch substancji): jednorodne – nie można rozróżnić ich składników niejednorodne – można rozróżnić składniki. Substancje chemiczne podlegają przemianom, które dzielimy na: zjawiska fizyczne – przemiany, w których nie powstają nowe substancje reakcje chemiczne - przemiany, w których powstają nowe substancje. Powietrze to mieszanina gazów: pierwiastków – składników o stałej zawartości (tlen -21%, azot – 78%, gazy szlachetne: argon, hel, neon, ksenon) związków chemicznych - składników o zmiennej zawartości (woda- para wodna, tlenek węgla(IV)) Tlenki to związki chemiczne powstałe w reakcji tlenu z innymi pierwiastkami (metalami i niemetalami). metal + tlen -> tlenek metaluniemetal + tlen -> tlenek niemetalu Skutki zanieczyszczeń powietrza: dziura ozonowa, smog, kwaśne opady, zwiększenie efektu cieplarnianego. Reakcja charakterystyczna – reakcja chemiczna, która umożliwia identyfikację danej substancji (np. mętnienie wody wapiennej pod wpływem tlenku węgla (IV)). Porównania właściwości :tlenu, wodoru, azotu, tlenku węgla(IV) Poznajemy reakcje chemiczne i ich rodzaje. Reakcje chemiczne - to takie przemiany, w wyniku których otrzymujemy nowe substancje. Substraty reakcji – to substancje wzięte do reakcji chemicznej ulegające przemianom chemicznym (zapisujemy je z lewej strony równania reakcji). Produkty reakcji – to substancje otrzymane w reakcji chemicznej (zapisujemy je z prawej strony równania reakcji). Reagenty – to substancje biorące udział w reakcji (substraty i produkty). Równanie reakcji – to schematyczny zapis przebiegu reakcji chemicznej. Reakcja syntezy (reakcja łączenia) polega na łączeniu kilku substancji (substratów) w jedną substancję (produkt). Reakcja analizy (reakcja rozkładu) polega na rozkładzie jednej substancji (substratu) na kilka substancji prostszych (produktów). Reakcja wymiany polega na tym, że z kilku substratów (substancji) powstaje kilka produktów (innych substancji). Reakcje chemiczne dzielimy biorąc pod uwagę: 1. typ reakcji reakcja syntezy: kilka substratów → jeden produkt reakcja analizy: jeden substrat → kilka produktów reakcja wymiany: kilka substratów → kilka produktów 2. efekty energetyczne egzoenergetyczne – to reakcje, w których energia wydziela się do otoczenia (np. na sposób ciepła lub w postaci światła) przykładem takich reakcji są reakcje spalania endoenergetyczne – to reakcje, które zachodzą dzięki dostarczeniu energii z otoczenia przykładem takich reakcji są reakcje rozkładu Ten materiał został opracowany przez Przeczytanie i zapamiętanie tych informacji ułatwi Ci zdanie klasówki. Pamiętaj korzystanie z naszych opracowań nie zastępuje Twoich obecności w szkole, korzystania z podręczników i rozwiązywania zadań domowych.
CHEMIA klasa siódma. Wymagania programowe na poszczególne oceny opracowane przez Małgorzatę Mańską do Programu nauczania chemii w szkole podstawowej. autorstwa . Teresy Kula